«شب سینما» در بیستمین نشست خود، شامگاه چهارشنبه 8 اسفند، با موضوع «فمنیسم در سینما» و اجرای سیدحسن حسینی میزبان نادره سادات سرکی، دکترا پژوهش هنر و عضو هیئت علمی دانشگاه بود.
سرکی در ابتدا در مورد فمنیسم رادیکال نکاتی را بیان کرد: کسانی که نگاه رادیکال دارند، فکر می کنند فمنیسم مبتنی بر تفاوت ما هوی بین زن و مرد است. یعنی صرف داشتن بیولوژی زنانه تعیین کننده است و اگر مرد باشید هرگز نمی توانید رویکردهای فمنیستی داشته باشید. در صورتیکه ثابت شده این اشتباه است. به عنوان مثال خانم مارگارت تاچر سوبسیت شیر خشک را برداشت در حالیکه مردهای قبل از ایشان این کار را نکردند. در سینما هم فیلمسازان زنی داریم که به شدت از سمت فمنیست ها مورد حمله قرار گرفتند و از آن طرف فیلمسازان مردی داریم، که تعدادشان هم کم نیست، که با استقبال فمنیست ها روبرو شده اند. ما باید بین جنس و جنسیت تمایز قائل شویم.
3 دوره رویکردی در جنبش های فمنیستی
سرکی در مورد موج های فمنیسم توضیح داد: 3 دوره رویکردی در جنبش های فمنیستی می توان نام برد. دوره اول دوره ایست که مبتنی بر تفاوت بیولوژیک بین زن و مرد است، فمنیستها در این دوره می گویند این تفاوت ها باید به رسمیت شناخته شود و در کنار هم قرار گیرند تا جامعه پویایی پیدا کند. این تمایزها نباید باعث سرکوب و استثمار شوند. فمنیست های دوره دوم که فمنیست های لیبرال هستند، بین جنس و جنسیت تمایز قائل می شوند. قضیه جنسیت مبتنی بر نقش ها و کارکرد، اندیشه و گفتار ماست که فرهنگ و اجتماع به ما می باوراند. شما می توانید به لحاظ جنس زن باشید ولی جنسیتتان زنانه نباشد و برعکس. بنابراین چون جنسیت یک برساخت اجتماعی است پس قابل تغییر است و می توان در راستای برابری و احقاق حقوق حرکت کرد.
سومین موج فمنیستی رادیکال است و می گوید به زنان در طول تاریخ به اشکال مختلف و در فرهنگ های متفاوت ستم شده است و این ستم در قرن حاضر بسیار نامحسوس شده است و بنابراین برملا کردنش مشکل تر شده است.با وجود اینکه ما 4 دوره از فمنیسم را پشت سر گذاشته ایم، نقدی که موج اول فمنیست ها به سینما داشته اند، یعنی فاصله بازنمایی زن در سینما و اتفاقی که در جامعه می افتد، همچنان پا بر جاست.
فمنیسم یک نظریه متکثر ، پر جنب و جوش، پویا و منعطف است
وی در ادامه گفت: تمام دوره های فمنیسم با نقد دوره ی قبلی شکل گرفتند. وقتی نقدهای نظریه پردازان فمنیست نسبت به آثار را می خوانیم می بینیم که خوانش های متفاوت و متکثر از یک فیلم واحد وجود دارند. بنابراین فمنیسم یک نظریه متکثر ، پر جنب و جوش، پویا و منعطف است. این ویژگی ها سبب شده که یکی از دیرپا ترین نظریه ها هم به لحاظ اجتماعی و هم به لحاظ حوزه هنری و سیاسی باشد.
سرکی در نقدی از نحوه ی نظریه پردازی از فمنیسم گفت: توجه و تمرکز نظریه پردازان فمنیست به نظریه ی روانکاوی، باعث بی توجه ماندن آنها به مسائل دیگر ، مانند مناسبات قدرت در بین زنان، نقش طبقه در مناسبات قدرت و روابط بین زن و مرد و یا نقش سینما، شده است.
چرخه تاثیر و تأثر از سینمای عامه پسند اتفاق می افتد
سرکی در مورد استفاده ی فمنیسم از سینما گفت: در موج دوم به این نتیجه می رسند که سرگرمی می تواند تبدیل به ابزار سیاسی شود و تغییر ایجاد کند. بنابراین ما باید به فیلم های ملودرام که برای مخاطب زن ساخته می شوند و اکثرا کارکتر اصلیشان زن است روی بیاوریم. این فیلم ها به دلیل داشتن گستره ی وسیعی از تماشاگران می توانند تغییر ایجاد کنند. بنابراین چرخه تاثیر و تأثر از سینمای عامه پسند اتفاق می افتد.
«شب سینما» پنجمین شب از « شب های هنر» با محوریت بررسی مفاهیم تخصصی سینما و نقد آن ها ، به تهیه کنندگی سلمان وکیلی ،هر چهار شنبه شب ساعت 23 به صورت زنده از شبکه چهار سیما پخش می شود.