ششمین قسمت از فصل دوم برنامه تلویزیونی «چراغ مطالعه» شنبه 11 مردادماه 1399 از شبکه چهار سیما پخش شد. در این برنامه به کتاب «التیام زخم‌های فرزندپروری ناکارآمد» با حضور مریم تقی‌پور، مترجم اثر، پرداخته شد.

مریم تقی‌پور در ابتدا گفت: این کتاب ما را با حقیقتی آشنا می‌کند و آن این است که همه ما زخم‌هایی را از گذشته داریم. از وقتی که به دنیا می‌آییم اولین زخم‌ها را از والدین‌مان دریافت می‌کنیم و اثرات و ردپای آن را در همه زندگی‌مان می‌بینیم. این کتاب می‌گوید این زخم‌ها هستند، اما راهی برای التیام آن‌ها هم وجود دارد. افراد زیادی احساس نارضایتی از زندگی‌شان می‌کنند. این احساس به باورهای افراد در مورد خودشان برمی‌گردد و این باورها از تعاملات افراد با والدین‌شان می‌آید. مهم‌ترین این باورها این است که من دوست‌داشتنی نیستم و اصلاً چرا به وجود آمده‌ام.

مترجم کتاب «التیام زخم‌های فرزندپروری ناکارآمد» افزود: اگر مادر که باید به فرزند احساس اعتماد بدهد، مادری باشد که خسته است یا بیمار است یا فرزند او ناخواسته است یا از عوامل محیطی در رنج است، نمی‌تواند به فرزندش این اعتماد را بدهد و شروع زخم‌ها از اینجاست. اکثر اوقات ما آگاهانه موجب آزردگی دیگران نمی‌شویم. برخی از والدین قواعد فرزندپروری را نمی‌دانند. خیلی از بکن‌نکن‌ها یا تنبیه‌ها و تشویق‌ها نابجا هستند. گاهی والدین با طبیعت و مراحل رشد بچه می‌جنگند آن را عیب او تلقی می‌کنند.

وی ادامه داد: نویسنده این کتاب قبل از این‌که روان‌درمانگر باشد یک نقاش به نام است. آمده لحظه‌لحظه زندگی یک فرد را به صورت تابلوهای زیبایی ترسیم کرده که زخم تولید نمی‌کنند، بلکه گل‌های زیبا تولید می‌کنند. مراحل رشد را به صورت نمایشنامه‌هایی که تابلوی نقاشی هستند در پیش چشم مخاطبان می‌گذارد. مخاطبان این کتاب از طرفی درمانگران هستند و تکنیک‌هایی را به روان‌درمانگران آموزش می‌دهد. همچنین کسانی که درمانگر نیستند، اما می‌توانند در تولید و تداوم زخم‌ها نقش داشته باشند. کسانی که با بچه بیشتر تعامل دارند و نقش مراقبت دهنده و معلمی کودک را دارند.

مریم تقی‌پور اضافه کرد: گروه سوم مخاطبان این کتاب والدینی هستند که می‌خواهند بچه‌دار شوند، اما اطلاعات کافی ندارند. مثلاً نمی‌دانند اگر کودک فلان کار را انجام نمی‌دهد به معنای طغیان‌گری نیست و اگر وسایل را به هم می‌ریزد نامش شلختگی نیست، بلکه دارد با روش خودش دنیا را کشف می‌کند. این کتاب می‌گوید اگر تابلوی زیبا بخواهد گل دهد به این شیوه است. خیلی از اوقات ما می‌گوییم ای‌کاش پدر و مادر ما با ما فلان رفتار را انجام نمی‌دادند. در این مواقع معمولاً ما می‌دانیم چه نمی‌خواهیم، اما نمی‌دانیم چه می‌خواهیم. این کتاب در این زمینه ما را راهنمایی می‌کند.

کوروش علیانی، مجری کارشناس برنامه در ادامه پرسید: آیا بهتر نبود به جای تعبیر التیام از کلمه پیش‌گیری زخم‌ها استفاده می‌شد؟

مریم تقی‌پور در پاسخ گفت: پیش‌گیری در سه سطح اولیه و ثانویه و ثالث است. در پیش‌گیری اولیه قبل از وقوع عارضه اقداماتی را انجام می‌دهید. در پیش‌گیری ثانویه بسترها و عوامل برای بروز یک وضعیت وجود دارد، اما کاری می‌کنید که آن وضعیت به وجود نیاید یا اگر آمد با کمترین تلاش التیام پیدا کند. در پیش‌گیری ثالث زخم وجود دارد و فقط کاری می‌کنیم که رنج فرد کمتر شود. این کتاب درباره افرادی است که عارضه در آن‌ها اتفاق افتاده است. ریشه خیلی از مشکلات ما به پیش از 3 سالگی برمی‌گردد.

وی سپس گفت: در رویکردهای جدید دنبال این نمی‌گردیم که علت یک حادثه چیست. وقتی فلمینگ پنی‌سیلین را اختراع کرد اصلاً میکروسکوپ نبود که میکروبی دیده شود. در رفتاردرمانی و شناخت‌درمانی به ریشه‌ها خیلی کار نداریم. نویسنده این کتاب خودش زندگی پررنجی داشته است و هر تابلویی را که ترسیم می‌کند در حقیقت پشت آن یک تابلوی تلخ است. توانست زخم‌های بسیاری که خودش در زندگی داشت را درمان کند و از این تجربیات استفاده کند. با این‌که فقط 2 کتاب دارد اما بنیان‌گذار یک روش جدید روان‌درمانی است. جالب اینجاست که در سن 67 سالگی در روان‌درمانی فارغ‌التحصیل شده است.

مجری برنامه سپس گفت: کتاب، دنیای زیبایی را ترسیم می‌کند که با واقعیت خیلی فاصله دارد. تصویرهای او بیش‌ازحد خیالی نیستند؟

مریم تقی‌پور پاسخ داد: نویسنده در جایی از کتاب می‌گوید می‌دانم تابلوهایی که خلق کرده‌ام تابلوی خانواده ایده‌آل است و به همین دلیل توصیه نمی‌کنم که شما حتماً این‌گونه باشید. می‌گویم این الگو وجود دارد و بر اساس میزان توان‌تان به این الگو نزدیک شوید. حداقل این است که تعداد 

زخم‌هایت کمتر می‌شود. کتاب کمک می‌کند با تصویرسازی و تجسم خودمان به جای والدین ترمیم‌کننده زخم‌های خودمان باشیم. یعنی خودم اگر در آن لحظه بودم چه کار می‌کردم و رفتار مطلوب من چه بود؟ با تمرین‌های این کتاب فرد از حالت قربانی خارج می‌شود و خودش ناجی خود می‌شود.

وی در پایان گفت: والدین باید 3 چیز را به عنوان حقوق به فرزندشان بدهند که این 3 چیز هیچ احتیاجی به خانه بزرگ و با امکانات و دارای رفاه ندارد. اول عشق و محبت بی‌دریغ و بی‌قیدوشرط است. این مسئله مانند واکسنی عمل می‌کند که کودک دارای زخم نشود. حمایت گزینه دوم است که بچه احساس کند در جای امنی حضور دارد که هرگاه زمین خورد کسی دست او را می‌گیرد. گزینه سوم نیز هدایت است. برای عملی کردن این 3 گزینه اصلاً نیاز نیست که در مدینه فاضله باشیم، بلکه مدینه فاضله را خودمان می‌سازیم. نقاش حرفه‌ای به همه جزئیات توجه می‌کند اما تصویری که می‌کشد با کسی که نقاش معمولی است خیلی تفاوت دارد. بچه‌های خیابان والد ندارند اما تک‌تک افراد جامعه می‌توانند نقش والد آن‌ها را داشته باشند و به آن‌ها احساس امنیت دهند و برخورد بد با آن‌ها نداشته باشند.

در آیتم کتابدار برنامه، سیامک محبوب، کتابدار و پژوهشگر تجربه‌های خود در زمینه کتاب خواندن و این‌که چه بخوانیم و چطور بخوانیم را بیان کرد.

فصل دوم «چراغ مطالعه» که به کتب روانشناسی می‌پردازد، با تهیه‌کنندگی مرتضی روحانی و یاسر غفاری و با سردبیری مجتبی طالقانی، در گروه فرهنگ و اندیشه شبکه 4 تولید شده است و شنبه‌ها ساعت 21 پخش می‌شود.