در «شب روایت» مطرح شد:آدم ها را با حقیقت بسنجید نه حقیقت را با آدم ها

تاریخ انتشار: چهار شنبه 9 آبان 1397
چهارمین نشست از «شب روایت» ، سه شنبه 8 آبان، با موضوع «روایت امر دینی» و اجرای مسعود دیانی روی آنتن رفت.
تعداد بازدید: 130

در بخش لذت نقد، مهدی صالحی چهره و جایگاه دین و دینداران را در ادبیات داستانی مورد بررسی قرار داد. وی در مقدمه گفت:" رمان در ایران در دوره گزار از سنت به مدرنیته شکل گرفت و این دوره مدرن به دنبال له کردن سنت است و اولین چیزی که له می شود دین است."
صالحی در پاسخ به این سوال که در مجموعه رمان های فارسی چند دیندار خوب می شناسد گفت:" به برکت داستان های دفاع مقدس تعدادشان زیاد شده است اما باز هم در مقایسه با رمان های دیگر تعداشان محدود است. در دوران انقلاب تعدادی شخصیت دیندار داریم و فیتیله این چراغ کم سو می شود تا می رسی به ( من او) که با یک خاندان دیندار مواجه می شویم که بر قاعده دین ورزی می کنند و با دنیای مدرن کنار آمده اند. ما چهار تصویر از دیندار در رمان ها می توانیم ببینیم: یک روحانی ، یک حاجی ، زنان مذهبی، غیر مذهبی هایی که تظاهر به دین ورزی می کنند. روحانی ها معمولا کلیشه های کشیش های کاتولیک که متظاهر و ریاکار هستند را به دوش می کشند."
دیانی با اشاره به اینکه رضا امیری با نوشتن ( من او) بر سر ادبیات داستانی و دینداران ما منت دارد این سوال را مطرح کرد که چرا این چهره دیندار خوب با اینکه در اطرافمان دیده می شود، خلق نمی شود. صالحی پاسخ داد :" ما اسیر کلیشه هایمان هستیم و این آدم ها زندگی با این شخصیت های غیر کلیشه ای را تجربه نکرده اند."
صالحی در ادامه بحث کلیشه ها گفت:" کلیشه بعدی حاجی است یعنی یک مذهبی غیر روحانی که دین را برای دنیایش می خواهد که این کلیشه بسیار پر رنگ است."
دیانی افزود: " این کلیشه حاجی محصول ادبیات توده ایست که با آن هم دینداری و هم سرمایه داری را هدف قرار داده اند."
در بخش دوم ،سید مهدی شجاعی نویسنده و رمان نویس، در تعریفی از اربعین گفت:" عدد 40 در قرآن و ادبیات داستانی ما مقدس است و مثال های زیادی از اتفاق های مهم که در روز چهلم اتفاق افتاده اند داریم. بنیان حرکت امام حسین، رهانیدن مردم از جهالت و گمراهی است. این رجوع مجدد به عاشورا از اتفاقاتی است که در اربعین می افتد یعنی پختگی و منطق و حکمتی که به دنبال آن هستیم در اربعین محقق می شود."
مهدی شجاعی در مورد مخاطب ضرورت پرداخت به امر دینی در ادبیات افزود:" ادبیات و هنر باعث انتقال درست تر مفاهیم وماندگاری آنها می شود. هنرمند از مکاشفاتی که به آن رسیده توشه ای برای دیگران می آورد. از دلایلی که در ادبیات فارسی و عرب بیشترین شعرها حول محور عاشورا و کربلاست این است که این حادثه بیشترین تاثیر را روی مخاطب داشته است." وی در مورد سلوک نویسنده گفت:" وقتی جهان بینی نویسنده جهان بینی دینی باشد، خواه نا خواه این در تمام آثارش متجلی می شود. نویسندگی کار مکانیکی نیست که بشود با فرمول آن را یاد گرفت، خلاقیت ذاتی است. الهامات هنری مانند روزی از آسمان می آید. هر چقدر هنرمند از زمین فاصله بگیرد، دریافت های خالص تری خواهد داشت به عنوان مثال آثار ائمه چیزی شبیه اعجاز هستند. راز ماندگاری یک اثر این است که اتصالش با بالا محکم باشد."

آیا این سلوک هنری فرمول دارد ؟
استاد شجاعی گفت:" عطش دریافتن حقیقت قدم های بعدی را در نویسنده شکل می دهد. نفس عطش حرف اول را می زند و بعد اینکه چه مسیری طی شود و این سلوک چگونه اتفاق بیافتد در آدم های مختلف متفاوت است. هنرمندان سابق بسیار متخلق تر بوده اند زیرا هنر را همراه با معارف و مبانی اخلاقی فرا می گرفته اند."

جایگاه تواضع در ادبیات مذهبی چیست؟
استاد شجاعی در مورد اظهار داشت:" درست این است که راوی مخاطب را در مسیری که خود می رود با خودش ببرد یعنی از موضع بالاتر موعظه نکند. به محض اینکه ادبیات رنگ نصیحت بگیرد دیگر ادبیات نیست و تاثیر نمی کند. اصلا ادبیات برای این است که حرف مستقیم نزنیم و با تحت تاثیر قرار دادن غیر مستقیم مخاطب او را به سوی حقیقت بکشانیم. یکی از مشکلات فرهنگی ما این است که احساس می کنیم جایمان در بهشت است و بقیه را باید به سمت بهشت هدایت کنیم و دین گریزی و دین ستیزی درست از همین جا نشات می گیرد. ما کمتر می بینیم که ائمه به دنبال منبر باشند آنها زندگی خودشان را می کردند و همه دوست داشتند مثل آنها زندگی کنند."

روایت امر دینی چیست؟
استاد شجاعی امر دینی را اینگونه تعریف کرد:" وقتی افق نویسنده دینی است هر چه خلق کند به آن برمی گردد. من مجموعه داستان های غیر چاپ را همان قدر دینی می بینم که کارهای مستقیم مثل متقین را." وی در مورد آفت عافیت طلبی گفت:" من دو بار در دادگاه متهم به ترویج فساد و فحشا در بعضی داستان هایم شدم در حالیکه دغدغه ام مقابله با فساد و فحشا بوده. وقتی جامعه جامعه ای آلوده است شما باید خطر کنید و فشارها و آسیب ها را بپذیرید برای اینکه نقد بکنید."
در بحث پایانی استاد شجاعی با اشاره به این حدیث امام علی (ع) که آدم ها را با حقیقت بسنجید نه حقیقت را با آدم ها، از وضعیت سیاسی جناحی امروز انتقاد کرد و گفت:" نفس جناح یک جور رفیق بازی سیستماتیک است."

دسته بندی :

ارسال دیدگاه


ارسال

جهت مشاهده دیدگاه های کاربران کلیک نمایید

دیدگاه ها