روایت «چرخ» از فرآیند غنی‌سازی اورانیوم از معدن تا زیر دریا / داستان سانتریفیوژها

تاریخ انتشار: چهار شنبه 22 آبان 1398
پنجاه‌ودومین قسمت فصل ششم «چرخ» به بررسی فرآیند غنی‌سازی اورانیوم در نیروگاه‌های هسته‌ای اختصاص داشت.
تعداد بازدید: 878 دریافت فیلم

در «میز فناوری» برنامه‌ی دوشنبه ۲۱ آبان، حافظ آهی مجری «چرخ»، میزبان سیدمحمدحسین خلیلی، روزنامه‌نگار علم بود. خلیلی صحبت‌هایش را با تعریف غنی‌سازی اورانیوم آغاز کرد: «اورانیوم جزو عناصر جدول تناوبی با عدد اتمی ۹۲ است. اما حدود ۱۶ ایزوتوپ دارد. ایزوتوپ‌ها همان عنصر، با تعدادی اختلاف در نوترون‌ها هستند. مثلا اگر مجموع پروتون و نوترون‌ها می‌شود ۲۳۸ نکلئون، ممکن است یک اورانیوم با ۲۳۵ نکلئون پیدا کنید اما عمده‌ی چیزی که در طبیعت وجود دارد اورانیوم ۲۳۸ است. کمتر از یک درصد اورانیوم ۲۳۵ وجود دارد که همان چیزی است که در تاسیسات هسته‌ای استفاده می‌شود. درصد بسیار کمی هم باقی آن ۱۴ ایزوتوپ اورانیوم را تشکیل می‌دهند. ما اگر کاری کنیم که درصد اورانیوم ۲۳۵ داخل آن اورانیومی که داریم بیشتر شود، به این فرآیند غنی‌سازی می‌گویند.»

از معدن تا ماشین‌های غنی‌سازی
خلیلی در ادامه‌ی گفته‌هایش مراحل غنی‌سازی اورانیوم را تشریح کرد؛ «مراحل غنی‌سازی از معدن‌کاری شروع می‌شود. اورانیوم کشف می‌شود و به مراحل غنی‌سازی می‌برند. قبل از این اتفاق، یک‌سری تصفیه‌ها روی سنگ معدن اورانیوم انجام می‌دهند. این سنگ معدن خرد و داخل اسید شسته می‌شود و به کیک زرد تبدیل می‌شود. این کیک زرد به مرحله‌ی غنی‌سازی می‌رود. در این مرحله کیک زرد را به تاسیسات دیگری می‌برند و آن را به UF6 تبدیل می‌کنند که حالت گازی دارد و این را به ماشین‌های غنی‌سازی می‌برند و فرآیند آغاز می‌شود.»

داستان سانتریفیوژها
روش‌های غنی‌سازی، موضوع بخش دیگری از صحبت‌های این روزنامه‌نگار علم بود؛ «برای غنی‌سازی سه روش عمده وجود دارد؛ اولین روش، پخش گازی است که الان دیگر منسوخ شده است. روش بعدی که ما و اکثر کشورهای دنیا از آن استفاده می‌کنند، روش سانتریفیوژ است. در این روش گاز UF6 وارد یک سیلندر بلند می‌شود که سه چهار متر ارتفاع دارد و آن داخل می‌چرخد. این چرخش باعث می‌شود که ایزوتوپ۲۳۸ که سنگین‌تر است، به سمت جداره‌های این استوانه برود و ایزوتوپ‌های سبک‌تر غالبا در مرکز باقی بمانند. در این مرحله ایزتوپ‌های سبک‌تر از وسط استوانه مکش می‌شوند و به مراحل بعدی می‌روند و این مراحل را می‌توان تکرار کرد. روش سوم، استفاده از لیزر است که هنوز حالت صنعتی و اقتصادی ندارد. ویژگی مهم این روش این است که در یک مرحله غنای اورانیوم را می‌توان به بالای ۹۰ درصد رساند.» 

از داروسازی تا کشتیرانی
خلیلی درباره‌ی انگیزه‌های غنی‌سازی با غنای بیشتر و کاربردهای انرژی هسته‌ای گفت: «ما اگر بخواهیم راکتوری بسازیم که ابعاد کوچکتری داشته باشد، به‌طور مثال ابعاد نیروگاه بوشهر را داشته باشد اما تبدیل شود به اندازه یک‌ مبل، درصد غنای اورانیوم را باید بالا ببریم. این موضوع به‌طور مثال در دستیابی به پیشران هسته‌ای اتفاق می‌افتد که در کشتیرانی و زیردریایی‌ها می‌توان از قدرت آن استفاده کرد. یا به‌طور مثال راکتور تحقیقاتی تهران که برای بیماران سرطانی و خاص تولید رادیودارو می‌کند، ما به سوخت ۲۰ درصد نیاز داریم. احتمالا تا چند ماه دیگر سوخت راکتور تهران تمام می‌شود و ما به ساخت سوخت نیاز داریم. پس نیاز است که به اندازه ۲۰ درصد برای آن غنی‌سازی کنیم یا بتوانیم این سوخت را خریداری کنیم.»  در بخش‌های دیگری از این قسمت «چرخ»، سپیده شعرباف، مهم‌ترین خبرهای دنیای علم را بررسی کرد و گزارشی از پنجمین جشنواره‌ی علم برای همه به مناسبت هفته‌ی ترویج علم روی آنتن رفت. 
«چرخ» روزهای، یکشنبه، دوشنبه و سه‌شنبه، از ساعت 19 به‌صورت زنده از شبکه‌ی چهار پخش می‌شود. مجری «چرخ» حافظ آهی است و محمد جباری سردبیری برنامه و الهه بهبودی تهیه‌کنندگی «چرخ» را بر عهده دارند.

دسته بندی :
برچسب :

ارسال دیدگاه


ارسال

جهت مشاهده دیدگاه های کاربران کلیک نمایید

دیدگاه ها