در سال‌های اخیر جریانی از فعالان سیاسی اجتماعی متأثر از آشنایی برخی حوزویان با علوم انسانی جدید خود را «نواندیشان دینی» قلمداد می‌کنند. از نگاه این جریان، نواندیشی دینی گفتمانی است که با رجوع به آیات و روایات، هدف خود را بازاندیشی در متون دینی بر اساس حکم عقل و مقتضیات تجدد قرار می‌دهد.

اندیشمندان این جریان مدعی هستند در صدد ارائه‌ی تفسیر متجددانه و خوانشی جدید از دین هستند که با مقتضیات روز همانند مردم سالاری، حقوق بشر و حقوق زنان و اقلیت‌ها همخوان باشد.

رقابت و تمایز مدعیان نواندیشی دینی با مدعیان روشنفکری دینی همواره محل بحث بوده است. نواندیشان دینی اختلاف خود با روشنفکران دینی را در سه حوزه اصلی می‌دانند. به باور نواندیشان، قرائت‌های اقتدارگرا از دین با عقل بشر ناسازگارند و موجب دین‌گریزی می‌شوند.