سی و دومین برنامه ترکیبی «چرخ» رخدادهای مهم سال 1397 در حوزه‌های مختلف علم و فناوری را مرور کرد.

به گزارش روابط عمومی شبکه چهار سیما، سی و دومین برنامه علمی «چرخ» تصمیم خود را برای یادآوری اخبار مهم علمی در سالی که گذشت عملی کرد. «چرخ»ِ سی و دوم در نخستین شنبه اسفندماه امسال به‌مرور پنج اتفاق ویژه سال از نگاه کارشناسان مدعو در حوزه‌های مختلف پرداخت. رونمایی اولین پیش نمونه بالگرد sp1 متعلق به شرکت «سیکورسکی» ، رونمایی از طرح خلاقانه «اتاق‌خواب» برای هواپیمای ایرباس، وعده تولید کشتی‌های هوایی، استفاده از توپ الکترومغناطیسِ جنگی توسط چینی‌ها، آزمایش موشک «هایپرسونیک» روسیه ، ساخت پلاستیک‌های «زیست‌تخریب‌پذیر» ، کشف خاستگاه مولکولی حیات در اعماق فضا،  نابودی 60 درصد جمعیت مهره‌داران توسط انسان ها و ... از جمله موضوعاتی بود که در برنامه «چرخ» به آنها پرداخته شد.

محمدحسین جهان پناه، کارشناس هوانوردی در بخش اخبار صنایع هوایی با اشاره به اینکه امسال، شاهد تحول ساختاری چشمگیری در صنعت هوایی نبوده‌ایم گفت یکی از مهم‌ترین اخبار این حوزه، رونمایی اولین پیش نمونه بالگرد sp1 متعلق به شرکت «سیکورسکی» بود. این بالگرد که سرعتی بیش از سرعت بالگردهای متعارف دارد، نمودی از نسل بعدی بالگردهاست که جایگزین نمونه‌های قبلی می‌شوند و ازنظر سرعت، بُرد و وزن تفاوت قابل‌توجهی با بالگردهای قبلی دارند.

رخداد پراهمیت دیگر، رونمایی از طرح خلاقانه «اتاق‌خواب» برای هواپیمای ایرباس بود که در نمایشگاه طراحی داخلی هواپیما در «هامبورگ» به نمایش درآمد. طبق اعلام قبلی، قرار است این هواپیماها از سال 2020 به مخازن خواب مجهز شوند. علاوه بر این، یک شرکت ایتالیایی، صندلی‌هایی برای داخل هواپیماها طراحی کرده که امکان جابجایی مسافر به‌صورت ایستاده در هواپیما را فراهم می‌کند. با این نوع طراحی، فاصله صندلی‌ها و همین‌طور وزن هواپیما کاهش می‌یابد.

وعده تولید کشتی‌های هوایی برای علاقه‌مندان به سفرهای لوکس، خبر جالب‌توجهی در سال 1397 به‌حساب می‌آید. جهان پناه دراین‌باره گفت یک شرکت هوایی قصد دارد کشتی‌های هوایی هیبریدی تولید کند که به‌صورت لوکس- با سرعت پایین و امکان تماشای مناظر- مسافربری می‌کنند. این کشتی‌های هوایی کاربردهای مخابراتی و حمل بار هم دارند و مزیت آن‌ها هزینه پایین‌تر سفر است.

استفاده از توپ الکترومغناطیسِ جنگی توسط چینی‌ها، جزو مهم‌ترین اخبار سال 97 جای گرفت. مهندسان چینی برای نخستین بار قصد کردند تا نوع جدیدی از جنگ‌افزار را روی ناوهای جنگی کشور چین نصب کنند. این کار قبلا توسط ایالات متحده آمریکا انجام شده بود. آن‌طور که جهان پناه نقل کرد این توپ الکترومغناطیسی، قدرت درگیری بالایی داشته و از کاربردهای متنوعی همچون سیستم ضد موشکی و ضدهوایی برخوردار است.

اما مهم‌ترین خبر صنایع هوایی در سال 1397 به آزمایش موشک «هایپرسونیک» روسیه در ماه‌های اخیر اختصاص یافت. این موشک با برخورداری از سرعت بالا و حذف شدن از دیدِ رادار جایگاه ویژه‌ای به خود اختصاص داده. هیچ‌کدام از سلاح‌های ضد موشکی فعلی، قدرت مقابله با این نمونه را ندارند و از این نظر، مقابله با چنین جنگ‌افزاری در شرایط فعلی سخت یا غیرممکن است.

مهم‌ترین‌های علم شیمی
بنا بر گزارش روابط عمومی شبکه چهار سیما، برنامه «چرخ» در بخش دوم گفتگو از حضور دکتر مجید کریمی؛ عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه پلیمر بهره برد.
 دکتر مجید کریمی دسته‌بندی رخدادهای مهم علم شیمی در سال 97 را از ساخت پلاستیک‌های «زیست‌تخریب‌پذیر» ی آغاز کرد که نیازی به همراهی آب و زمین ندارند.
او درباره رخداد دیگر این حوزه گفت برای نخستین بار، موادی در ساخت دیوار و سقف خانه‌ها به کار خواهد رفت که قابلیت جذب گاز co2 و خودترمیم شوندگی را دارند. مزیت به‌کارگیری این مواد در ساخت دیواره‌ها این است که بعد از ایجاد شکاف با جذب دی‌اکسید کربن، ترمیم می‌شوند و برای این عمل، نیازی به استفاده از نیروی بیرونی ندارند.
 او ادامه داد یکی از رخدادهای منتخب سالی که گذشت، ساخت آلیاژی است که از بالاترین مقاومت سایش برخوردار است. این آلیاژ در مقابل لغزش با بیشترین اصطکاک ممکن، مقاومت چشمگیری از خود نشان می‌دهد به‌طوری‌که اگر به‌عنوان تایر ماشین مورداستفاده قرار گیرد، می‌تواند قبل از تخریب پانصد مرتبه طول خط استوا را در حالت لغزش با بیشترین اصطکاک طی کند. این آلیاژ از اختلاط عنصر طلا و پلاتین ساخته شده و در رده سنگ‌هایی همچون الماس و یاقوت قرار می‌گیرد.
به گفته دکتر مجید کریمی، تشکیلِ هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‏ای در بزرگ‌ترین قمر سیاره «زحل» و کشف خاستگاه مولکولی حیات در اعماق فضا مهم‌ترین اخبار علم شیمی ِ امسال را تشکیل می‌دهند.
او در توضیحِ مهم‌ترین رخداد شیمی امسال، پرسشی مطرح کرد که همواره ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده است؛ « چگونه حیات زیستی از جهان غیرزیستی به وجود می‌آید؟» مجید کریمی ادامه داد بعد از یافتن ترکیبات حاوی فسفر بر روی دنباله‌دارها این فرضیه قوت گرفت که نخستین مولکول‌های زیستی از برخوردِ شهاب‌سنگ‌ها و دنباله‌دارها ایجادشده‌اند.
دکتر کریمی درباره بزرگ‌ترین قمر زحل گفت این قمرِ عجیب رنگ نارنجی- قهوه‌ای دارد که از وجود هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه ای نشأت می‌گیرد. تصور دانشمندان در ابتدا بر این بود که تشکیل این هیدروکربن‌ها در دمای بالا میسر است اما اخیرا دانشمندان توانسته‌اند فضایی را شبیه‌سازی کنند که مولکول‌های «بنزن» را در دمای پایین‌تر به هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه ای تبدیل کند.



مهم‌ترین‌های محیط‌زیست
این گزارش حاکی است بخش پایایی معرفی رخدادهای مهم در برنامه سی و دوم «چرخ» به حوزه محیط‌زیست و حیات‌وحش اختصاص یافت.
 سیاوش یالپانیان؛ کارشناس تنوع زیستی با اشاره به اینکه تعداد روزهای پاک در سال 97 نسبت به سال 89 افزایش داشته گفت ما در سال 89، شانزده روز پاک داشتیم درحالی‌که این روزها در سال 97 به 25 روز رسیده است. او دلایل این رخداد را بارش نزولات جوی، وزش باد و مدیریت حمل‌ونقل دانست و گفت بر اساس گزارش بانک جهانی در سال 1396 متهم اصلی آلودگی هوای تهران، تردد خودروهای سنگین مانند اتوبوس و کامیون است. با آنکه استفاده نکردن از خودرو شخصی به کاهش آلودگی هوای شهر کمک می‌کند اما بهتر آن است که سبک زندگی در شهر را تغییر دهیم.

رخداد پراهمیت دیگر در حوزه محیط‌زیست، داستان پلنگی را مرور کرد که آرام از کنار خودرو محیط‌بانان پارک ملی «تندوره» گذشته و این گذرِ عجیب در فیلمی توسط محیط‌بانان ضبط شده بود. اما تحقیقات بعدی  نشان داد که این پلنگ ایرانی، مبتلا به بیماری خاصی شده است.
یالپانیان، علت ابتلا به این نوع بیماری را حضور سگ‏های ولگرد و انتقال آن به پلنگ ایرانی عنوان کرد و گفت افزایش جمعیت سگ‌ها به حیات‌وحش ایران صدمه می‌زند.

 او در عنوان منتخب بعدی، از صدور مجوز شکار در کشور انتقاد کرد و گفت امسال و در پی تفویض صدور مجوز شکار از سازمان حفاظت محیط‌زیست به ادارات کل این سازمان، هم پای شکارچیان خارجی به ایران باز شد و هم شکار چارپایان از مرز مشخصی گذشت. این موضوع در سال‌های گذشته سابقه نداشته چنانچه مجوز شکار دویست هزار پرنده در استان تهران صادر شده درحالی‌که چنین ظرفیتی در استان وجود ندارد.

 در میان اخبارِ زیست‌محیطی امسال، توافقی که در کنفرانس بررسی اقلیمی در کشور لهستان برگزار شد، یکی از مهم‌ترین رخدادها تلقی شد. یالپانیان گفت این توافق، توافق اقلیمی پاریس را وارد فاز اجرایی کرده است.
 او در پایان، رخداد برگزیده این حوزه را اعلام کرد و گفت جدیدترین گزارش صندوق جهانی حیات‌وحش می‌گوید فعالیت انسان بر تنوع اقلیم؛ اقیانوس و جنگل‌ها موثر است. از سال 1970 تاکنون 60 درصد جمعیت مهره‌داران توسط انسان از بین رفته‌اند. یکی از علت‌های این رخداد، تغییر کاربری زیستگاه‌هاست اما مهم‌تر از همه نابودی گونه‌های جانوری در اثر صید است.